Judaizm był przez długi czas religią henoteistyczną, tj. wierzył, że jest wielu bogów, ale twierdził, że Jahwe był głównym i najpotężniejszym z tych bogów. Powszechnie uważa się, że judaizm stał się monoteistyczny, twierdząc, że inni bogowie w ogóle nie istnieli podczas wygnania babilońskiego ( 1, 2). prawdopodobnie pod wpływem zoroastryzmu.

Wydarzenia te miały miejsce w VI wieku pne, około 600 lat po Echnatonie. Nie znam żadnych dowodów poza pomysłowymi odczytami Biblii, które potwierdzałyby pogląd, że judaizm wywodzi się z atenizmu lub że Mojżesz był potomkiem Echnatona.

Ogólnie byłbym bardzo ostrożny wobec twierdzeń, że religia Echnatona miała znaczący wpływ na wczesny judaizm. Jest jednak jedno bardzo znane powiązanie, które często utrzymuje się między Echnatonem a Starym Testamentem, które wydaje się warte zbadania.

Wielki Hymn Atona jest jednym z wiele "hymnów" napisanych za panowania Echnatona i poświęconych manifestacji egipskiego boga słońca Aten. Aten był centralnym punktem reform religijnych Echnatona.

Istnieją znaczące podobieństwa między Wielkim hymnem Atona i Psalmem 104 w Starym Testamencie. Zostały one po raz pierwszy zidentyfikowane w 1905 roku przez amerykańskiego egiptologa Henry Breasted i od tamtej pory są przedmiotem poważnej akademickiej debaty.

Możesz przeczytać pełne angielskie tłumaczenie Wielki Hymn Atona tutaj, (jestem pewien, że szybkie wyszukiwanie w Google znajdzie wiele innych witryn).

[Na wypadek, gdyby ktoś zainteresowany, możesz również zobaczyć tekst hieroglificzny Wielkiego hymnu do Atona, odkryty w grobowcu Aj.]

Tekst Psalmu 104 jest również dostępny w języku angielskim na wiele witryn, na przykład tłumaczenie King James można znaleźć tutaj.

Omówiliśmy podobieństwa między Wielkim Hymnem Atona i Psalm 104 trochę długi, kiedy byłem studentem. Muszę osobiście powiedzieć, że chociaż widzę podobieństwa, nic, co czytałem lub słyszałem, nie przekonało mnie do bezpośredniego związku.

Miriam Lichtheim była znaną tłumaczką literatury starożytnego Egiptu (ja mam bardzo dobrze przeczytany zestaw jej 3-tomowej kolekcji przetłumaczonej literatury starożytnego Egiptu na własnej półce). Zdecydowanie nie była przekonana co do tego związku, zauważając:

„Podobieństwa są jednak bardziej prawdopodobne, że wynikają z ogólnego podobieństwa między hymnami egipskimi a biblijnymi psalmami. specyficzna współzależność literacka nie jest prawdopodobna. ”

[Lichtheim, 2006, s. 100]

Z drugiej strony, John Day (w książce, do której link znajduje się powyżej) twierdzi, że liczba podobieństw, a zwłaszcza kolejność, w jakiej występują, silnie przemawiają za proponowaną zależnością Psalmu 104 od Wielkiego Hymnu Atona [Day, 2013, s. 218 ]. Podsumowuje, że:

Psalm 104 jest rzeczywiście zależny od hymnu Echnatona do Słońca, ale zależność ta ogranicza się do wersetów 20-30

Jeśli ma rację, to naprawdę ma to znaczące implikacje dla wczesnego rozwoju judaizmu (nie wspominając o implikacjach dla obecnie przyjętej chronologii egipskiej!).

Ta akademicka debata, o której wspomniałem, bynajmniej nie dobiegła końca.

Źródła:”

• Dzień, Jan: Psalm 104 i Hymn Echnatona do słońca w Jewish and Christian Approaches to the Psalms: Conflict and Convergence, EdSusan Gillingham, Oxford, 2 013
• Lichtheim, Miriam: Literatura starożytnego Egiptu: Tom II: Nowe Królestwo. University of California Press, 2006

„Stąd pytanie: czy istnieją jakieś historyczne dowody na poparcie lub zaprzeczenie takiemu twierdzeniu? Czy są jakieś sprzeczności między opisaną powyżej spekulowaną linią wydarzeń a niektórymi rozsądnie znanymi faktami z historii starożytnego Egiptu?”

Jest całkiem pewne, że nie było wyjścia z Egiptu opisanego w Biblii; powszechnie przyjmuje się, że królestwa Judy i Izraela były pochodzenia kananejskiego i nigdy nie były w Egipcie.

Tak więc każda historia, która zakłada Exodus, jest wysoce prawdopodobna, niezależnie od jej odwołania.

Bardziej rozbudowane omówienie problemów związanych z narracją Exodus jako historią można znaleźć tutaj: Dowody na Exodus

Echnaton żył około 125 lat przed Ramzesem II, najlepiej dopasowanym faraonem Mojżesza. Najpierw musiałbyś to wyjaśnić.

Czy ktoś przeczytał prace Messoda i Rogera Sabbahów? Zajmowali się głównie udowodnieniem związku między egipskimi hieroglifami a hebrajskim / arabskim, ale zamieścili historię łączącą Echnatona z założeniem monoteizmu, który rozwinął się w judaizm. W tym Mojżeszu jest Ramzes I (1292-1290 pne), a jego synem Joshua był Sety I.Aaron to Horemheb (r 1319-1292 pne), który dokonał zamachu stanu po śmierci faraona Ay, również Bóg w tradycji żydowskiej. Ustawiłoby to historię Exodusu w latach 1290-1279 pne. Na początku swojej książki „Secrets of the Exodus” rabin Marc Alain Oaknin jest cytowany: „To jest dalekie od wszystkich bezwstydnych publikacji, które już się pojawiły na temat ukrytych wiadomości w Biblii. „Ale to nie jest dzieło szarlatanów”. Z pewnością zbiegi okoliczności są niezwykłe, porównaj opis kampanii Sety I w Kanaanie z opisem Jozuego w Biblii i moglibyśmy z powodzeniem przeczytać relację z tej samej kampanii.